سرویس جهان مشرق- سه ماه بعد از آنکه مقامات کره جنوبی اعلام کردند توافق امنیتی آمریکایی با ژاپن را در عین حفظ پیوندهای امنیتی با واشینگتن به دلیل عدم تأمین «منافع ملی» تمدید نخواهند کرد، سئول تحت فشار واشینگتن در دقیقه نود اعلام کرد فعلاً به آن پایبند می‌ماند.

کارکرد رسمی این توافق که از سال ۲۰۱۶ و در ادامه همکاری‌های نظامی کره با آمریکا از هفت دهه پیش اجرایی شده است، نظارت بر فعالیت‌های موشکی و هسته‌ای کره شمالی از طریق به اشتراک‌گذاری تجهیزات پیشرفته جاسوسی، اطلاعات به دست آمده از جاسوسان و فناوری‌های راداری و ماهواره‌ای است اما عملاً پیامدهای دیگری داشته و کره جنوبی را در قلابی نگه می‌دارد که مانع از نزدیک‌شدن آن با کره شمالی می‌شود.

اتحاد زوری

معاون دبیر شورای امنیت ملی کره جنوبی ساعاتی پیش از پایان توافق GSOMIA در جمعه شب اعلام کرد نظر سئول تغییر کرده، ولی «به شرطی که بتوانیم هر زمانی آن را لغو کنیم». یک روز قبل از آن پمپئو با وزیر خارجه کره جنوبی تلفنی صحبت کرده بود، چند روز پیش از آن واشینگتن میز مذاکره با کره جنوبی بر سر هزینه‌های نیروهای آمریکایی در آن کشور را به هم زده بود و چند روز قبلتر نیز وزیر دفاع آمریکا به کره جنوبی سفر کرده بود.

همان زمان که کره جنوبی از لغو توافق خبر داده بود، ژنرال استبرن از سران پنتاگون گفت با دو طرف برای حل اختلافاتشان گفتگو می‌کنیم زیرا «ما قوی‌تر خواهیم بود و شمال شرق آسیا امن‌تر خواهد بود وقتی ایالات متحده، ژاپن و کره با یکدیگر در همبستگی و دوستی باشند».

ترامپ نیز در آن زمان با لحنی که انگار کسی در مورد دعوا میان بچه‌هایش صحبت می‌کند گفت «کره جنوبی و ژاپن دائماً با هم دعوا می‌کنند. آنها باید با هم کنار بیایند و الا در وضعیت بدی قرار می‌گیریم». آمریکا همزمان به نقل از رویترز در یک مداخله آشکار که خشم سئول را برانگیخت از اینکه کره جنوبی در نزدیکی جزایری که مورد ادعای ژاپن است مانور نظامی برگزار کرده انتقاد کرد.

اعلام اولیه برای خروج از توافق بعد از مدتی تنش تجاری میان کره جنوبی و ژاپن صورت گرفت که به لغو تعرفه‌ بر بسیاری از کالاها منجر شده بود و در مجموعه تلاش‌های «مون جای این» رئیس‌جمهور کره جنوبی برای خارج‌کردن کشورش از وضعیتی می‌گنجید که نزدیک به هفت دهه است در آن گیر افتاده است.

بعد از جنگ دو کره و به بهانه تأمین امنیت در برابر حملات کره شمالی، کره جنوبی زیر چتر امنیتی آمریکا قرار گرفت و اکنون بیش از ۲۸ هزار نیروی آمریکایی در این کشور حضور دارند. این چتر امنیتی کره جنوبی را ملزم به همکاری با ژاپن دیگر متحد آمریکا در منطقه علیه دو دولت همسایه یعنی چین و کره شمالی می‌کند در حالی که کره‌ای‌ها به ژاپن اعتماد ندارند.

کره جنوبی چندین دهه تا جنگ جهانی دوم در اشغال ژاپن بوده و و هنوز بر سر برخی جزایر اختلاف نظر دارند. به گزارش ان‌پی‌آر سال گذشته یک دادگاه در کره جنوبی حکم کرد چند شرکت ژاپنی باید بابت بیگاری که در زمان اشغال از کارگران کره‌ای کشیده‌اند، غرامت بپردازند و دفتر یک مؤسسه حمایتی ژاپنی که در حوزه زنانِ کره‌ایِ آسیب‌دیده از بردگی جنسی در زمان جنگ جهانی دوم فعالیت می‌کرد نیز پلمب شد.

یک فریاد به جلو، دو پله به عقب

با این حساب مون جای این نه تنها نتوانست از این توافق امنیتی خارج شود بلکه ترامپ از او خواسته است هزینه بیشتری بابت حضور «۵ میلیارد دلاری» نیروهای آمریکایی در آن کشور که مدت ها است مورد اعتراض مردم کره است بپردازد. «این» انتظار داشت با حمایت دو ساله‌اش از مذاکرات آمریکا و کره شمالی، تنش‌ها میان دو کره تا کنون تا آن حد کاهش یافته باشد که کره جنوبی بتواند به تدریج نیروهای آمریکایی را از کشور خارج کند. اما این تنش‌ها از سوی آمریکا ادامه یافت تا جایی که چند روز پیش نماینده کره جنوبی در سازمان ملل اعلام کرد در این مدت از واشینگتن چیزی جز خیانت به تعهدات ندیده‌اند.

وضعیت دو کره حالا تا حدی خنده‌دار شده است. در حالی که مقامات دو کره قصد آشتی دارند و بارها با یکدیگر بر سر آن به توافقاتی رسیده‌اند، کره جنوبی مجبور است به خاطر تخاصم آمریکا با کره شمالی همچنان عملاً در حالت آماده‌باش علیه کره شمالی قرار گیرد. یعنی توافق امنیتی که قرار بود آمریکا را ملتزم به تأمین امنیت کره جنوبی کند، حالا به عکس شده و کره جنوبی را ملتزم به تأمین نگرانی‌های امنیتی آمریکا کرده است!

سئول حتی تصمیم گرفته تنش‌های اقتصادی خود با ژاپن را در آستانه نشست گروه بیست که در ناگوای ژاپن برگزار می‌شود، کاهش دهد. به نظر می‌رسد کره جنوبی حمله سیاسی اخیرش به شرایط حاکم بر روابط سیاسی و امنیتی‌اش با ژاپن و آمریکا را کافی می‌داند و فعلاً با محدودیت‌هایی مواجه شده که آن را از رسیدن به نتیجه مأیوس کرده است.

اما آیا نگرانی امنیتی آمریکا فقط به تخاصمش با کره شمالی محدود می‌شود؟ نیویورک تایمز نوشته است این توافق امنیتی یک زنجیره از اهرم‌های ایالات متحده برای حفظ سلطه خود در شرق آسیا علیه چین است زیرا اقدامات نظامی چین نیز در قالب همین توافق مورد رصد دو طرف قرار می‌گیرد؛  قدرتی که حضور آمریکا و مداخله‌اش در آن منطقه را برنمی‌تابد.

جمع‌بندی

تصمیم سئول، یک پیروزی هر چند موقت برای آمریکا و یک شکست برای پکن و پیونگ‌یانگ بود. شینزو ابه که نماینده سیاست خارجی آمریکایی در منطقه است، بلافاصله بعد از اعلام تصمیم سئول آن را از بسیار «راهبردی» توصیف کرد. دو طرف قرار است دیداری در سطح سران داشته و مذاکرات اقتصادی خود را نیز از سر گیرند.‌

سه ماه تلاش آمریکا برای متقاعدکردن سئول به ماندن در توافق امنیتی با ژاپن بار دیگر دورویی مقامات آمریکایی را اثبات کرد. ترامپ که همواره در لغو یکجانبه توافقات چندجانبه و بین‌المللی «منافع ملی» آمریکا را بهانه می‌کند و با اشاره همین بهانه‌ها برجام را که رئیس‌جمهور قبلی آمریکا منعقد کرده بود بی‌اعتبار دانست، حالا کره جنوبی را واداشته تا برخلاف منافع ملی‌اش در توافقی که رئیس‌جمهور قبلی کره منعقد کرده بود بماند.
منابع

https://www.japantimes.co.jp/news/2019/08/22/national/politics-diplomacy/south-korea-japan-intelligence-sharing-pact-gsomia/#.Xdjl-NWYOUk

https://www.reuters.com/article/us-southkorea-japan-usa/scrapped-intelligence-pact-draws-united-states-into-deepening-south-korea-japan-dispute-idUSKCN1VJ0J6

https://thediplomat.com/2019/08/the-significance-of-south-koreas-decision-to-terminate-an-intelligence-sharing-pact-with-japan/

https://www.npr.org/2019/11/22/781945244/south-korea-says-it-wont-pull-out-of-japan-intel-sharing-pact-for-now

https://www.nytimes.com/section/world?WT.nav=page&action=click&contentCollection=World&module=HPMiniNav&pgtype=Homepage&region=TopBar